AMBOSITRA TOMPON'ANARAN-DRAY SY NY TARANAKY RAMANANDROVOLA (Ny Andri-Fara)

1.Ny Fanjakan’Ambositra :
• Andrianitanosy no andriana lehibe tao ary nizara telo ny Fanjakany tamin’ny zanany :
• Ratrimo  , nanjaka tao Imady ( Nandalovan’ny mpanoratra, ny taona 2015 )
• Impanalina,  nifidy an’i Andraimbe
• Ranosy , kosa nanjaka tao Imito. ( Nandalovan’ny mpanoratra ny taona  1990  )
               Niady an-trano ny taranak’izy ireo, izay nantsoina hoe: “ Zafirambo ”.
Momba an’Ambositra izay ihany dia andeha isika hanaraka an’ity tantara velona ho an’ny Firenena ity fa tsy ho an’ny taranaka ihany; izay mahakasika ny
“ Ambositra tompon’anaran-dray ”. Ity tantara ity dia nidinana ifotony tany an-tanindrazana , ary karazana olona maro no nihaonana sy natonina manokana , ka  nifanakalozan-kevitra ; tsy natao ho tompon-trano mihono ka hangataka atiny anefa ny fianakaviana , fa  nahafahana nandrafitra an’izao tantara izao ; ho rakitra velona , ho lovan’i Malagasy sy ny Firenena manontolo
      * Izay Mpanjaka Zanakompanalina nanjaka tao Ambositra sy ny manodidina teo anelanelan’ny taona 1600 - 1800 .
° Andriandrambobemalaza  : Izay  nanjaka , tao Ianjanindavitra  ny  taona 1600
° Impanalina I : Izay  nanorina  an’Ambohiponana  sy  Andraimbe  ny  taona 1630
° Impanalina II : Izay  nanorina  an’i Vinany  ny  taona 1640
° Andriambatsipanarivo  : Izay  nanorina  an’Ambohidravaka  ny  taona 1660
° Andriambalarivo  II: Izay nanorina  an’Ambohimasina  ny  taona 1700
° Randriamaompanalina  I : Izay nanorina an’Ambatofinandrahana ny taona 1720  sy  nanjaka teto  Ambositra  ny taona 1730 - 1750
° Randriamanalona : Izay nanorina an’Andrainjato ny taona 1750
° Andrianofinitany  : Nanjaka tamin’ny taona 1760 - 1775
° Randriambolarivo II : Nanjaka ny taona 1780 - 1790 , tao Amorona
° Randriamaompanalina  II : Nanjaka , tao Ambositra ny taona 1780 - 1800
° Rarivogninalina : Nanjaka , tao Ambositra ny taona 1800
° Randrianonimpanalina  : Nanjaka farany , tao Ambositra ny taona 1811
1.1 Ny tao Fisakana :
       Rehefa maty Ratrimo izay nanjaka tao Imady sy Fisakana  ( 1625 - 1650 ) dia, nanjaka nandimby azy ny zanany roalahy :
° Rahendry : ( 1650 - 1655 ) izay nanjaka , tao Ambohipoloalina
° Rarivoekembahoaka   : ( 1655 - 1785 ) no nalain’ny vahoaka handimby ny  rainy  ( Ratrimo ) rehefa noroahin’ny vahoakany Rahendry,  izay nandimby an-drainy, ka nifidy an’i Fisakana ho renivohitra, 170 taona vao maty ny mpanjaka ary nanjaka 120 taona. Izy no ela fanapahana indrindra teto amin’ity Nosy ity.
° Andrianandrianina  : ( 1775 - 1796 ) : Izay nandimby velona an-drainy , ka namindra ny renivohim-panjakany ho any Miarikanjaka
° Rivoekembahoaka II : ( 1796 - 1808 ) , kosa no nandimby azy tamin’ny fitondrana, ary Kiririoka , no nataony renivohiny.

1.2 Ny Foko Betsileo
                       Midadasika be ny toerana misy azy ireo. Iny tapany atsimo rehetra iny ; fa sady avo no nahazo ny ampovoan’i Madagasikara. 240 km, ny lavany hatreo avaratra no mianatsimo, lalana 5 andro izany fahiny. Ny sakany kosa 140 km , no miatsinanana ka hatrany andrefana. 3 andro no ahavitana izany fahizay ary dia an-tongotra no natao. Ny reniranon’i Mangoky no anankiray mandalo eo amin’iny tapany atsimo iny , ary lasa Matsiatra. Ny aty avaratra kosa, dia ny sampanan’i Tsiribihina no nanjary Mania. Na aiza na aiza toerana andehananao dia fiakarana mideza no toeram-ponenan’i Betsileo. Na izany aza, tsinjo eny ho eny ihany ; ny tany lemaka sy ny lembalemba rehetra. Mpiompy sy mpamboly ny olona ary manana fahazotoana tokoa, tia mifindra monina sy mpila ravinahitra ivelan’ny taniny izy ireo ; hany ka henika azy ireo ny tanin’ireo vondron’olona 18.
                Ny Betsikeo avaratra : eo anelanelan’ny reniranon’Ivato ao atsimo, sy Manandona. Sahanivotry ary Mania, no ao avaratra, ary ny ala no ao atsinanana. Betsileo avy aiza marina ? ary inona no nahatonga ny anarany ? Maro no nahatonga azy ho Betsileo, fa singanina manokana eto, ity tantara iray ity. « Ny fandrobana matetika nataon’ireo Sakalava azy no nampitambatra ireo vondron’olona maromaro, madinidinika ka nihavian’ny fitenenana hoe « Be - tsy leo ». Niray hina ka tsy nahatohitra azy ireo ny Sakalava fahavalony dia raikitra fa Betsileo ny Betsileo.
Fahizay mantsy, talohan’ny taona 1200 , tany ho any, dia nantsoina ho « Tampatra, Ambatsa, Ahia, Arindrano, Tanadroa ary Andriambohitromby » izy ireo ary nahaleon-tena sy nanana ny mpitarika azy tsirairay avy. Tsy azo hodian-tsy hita anefa fa maro ireo olon’ny fahagola , tany aloha no sady nitoetra an’ala no nivelona amin’ny tany lemaka na ny vohitra izy ireo ; ao ny Ntaiva, izay azo inoana fa  mpifindra monina voalohany tany Betsileo ; mpandrafitra tena mahay ary azo heverina fa ho razamben’ireo vondron’olona atao hoe : Zafimaniry ao Ambositra izy ireo.
                Tsy ny Ntaiva ihany ; fa ao ohatra ny Taimbalimbaly, Taindronirony, Gola, Fonoka, Kokoka, Lakoka , ary ny Bongo.
Raha ny vazimba no asian-teny dia mpifindra monina avy any atsimon’i “  Mombassa ” sy “ Indochine ” fahiny izy ireo no nandrato teto anivon’ny riaka ,izay mbola Nosy Maitso noho izy rakotra ala ny ankamaroan’ny toerana. Ireto karazan’olona  “ Négritos ” sy ny “ papous ” ireto indray , dia tao “ Océanie ” ; ary mpiompy ry zareo . Iry voalohany dia avy any Afrika ary itsy faharoa kosa dia avy any atsinanana. Vazimba tamin’ny taonjato faha 14 .